Stampersgat, 18 april 2023

Onderzoek heeft duidelijk gemaakt dat tussen april 2016 en april 2019, tenminste 3300 skeletten van gefokte leeuwen vanuit Zuid-Afrika naar Azië (vooral Vietnam) zijn verscheept. Het onderzoek maakte ook duidelijk dat de meeste export gelinkt kan worden aan het beruchte Xaysavang netwerk; een beruchte organisatie die betrokken is in grootscheepse illegale handel in wilde dieren. Dit netwerk staat op de FBI lijst ‘most wanted’ en het bureau heeft een beloning van USD 1 miljoen beloofd aan degene die informatie kan geven welke leidt tot het oprollen van dit netwerk.

De export van de boven vernoemde leeuwen skeletten was echter volledig legaal, goedgekeurd door CITES, en het vormt zeer waarschijnlijk slechts het topje van de ijsberg. Het onderzoek maakt namelijk ook duidelijk dat de vergunningen niet altijd klopten; zo werden er vaak meer kilo’s vervoerd dan op de vergunningen was aangegeven. Dit voedt de angst dat het heel wel mogelijk is dat middels deze legale handel, o.ok dieren illegaal vervoerd werden zoals tijgers en wilde leeuwen.

Zuid-Afrika: bastion van het industrieel fokken van leeuwen

Zuid-Afrika is al jaren het land waar op fabrieksmatige wijze, op grote schaal, leeuwen gefokt worden. Schattingen gaan uit van meer dan 10.000 gefokte leeuwen in dit land (ter indicatie; in het wild leven er in dit land nog slechts zo’n 3000 leeuwen in het wild). De welpjes worden gescheiden van de moeder zodat deze weer snel opnieuw zwanger kan worden. Maar ook om zo de hulpeloze welpjes in te zetten voor betaalde vrijwilligers. Die betalen grofweg EUR 500 per week om deze welpjes de melkfles te kunnen geven. Bij het ouder worden, worden de jonge leeuwen ingezet in het toerisme. Zo kun je met de dieren op de foto (selfies) en met leeuwen wandelen. Als de leeuw te gevaarlijk wordt, meestal is dat tussen 2-3 jaar, gaat hij veelal terug naar de fokker. Daar wacht hij in een hok om te worden afgeschoten door een jager in canned hunting.

Nieuw verdienmodel – export van leeuwen skeletten voor traditionele Chinese medicijnen (TCM)

Omdat de hele industrie meer en meer onder een vergrootglas kwam te liggen, en toeristen zich bewuster werden van de ellende achter de leuke selfie, nam dit verdienmodel af. Dat werd versterkt doordat de Regering van de Verenigde Staten in 2016 aankondigde dat import van trofeeën van gefokte leeuwen uit Zuid-Afrika, niet langer toegestaan was. Grofweg de helft van de jagers kwam uit de VS en door deze maatregelen kwamen zij in veel mindere mate naar Zuid-Afrika. De fokkers hadden dus een nieuw verdienmodel nodig; dat werd de verkoop van skeletten van de gefokte leeuwen. Er is een grote vraag naar deze skeletten vanuit Azië waar ze gebruikt worden als vervanger van de tijger in traditionele Chinese medicijnen (TCM).

De leeuw is, in tegenstelling tot andere grote katachtigen zoals tijger, luipaard en cheeta, minder goed beschermd via internationale handelsverdragen. Hij staat op CITES Appendice II (de andere genoemde katten op Appendice I), waardoor handel EN fokken met leeuwen, stukken gemakkelijker is. Het heeft ertoe geleidt dat deze verschrikkelijke industrie jaren kon blijven bestaan.

Zuid-Afrika kondigt aan te stoppen met deze industrie

In 2021 kondigde het verantwoordelijke Ministerie van Zuid-Afrika aan te stoppen met deze hele fokindustrie. Het wachten is nu op een plan van aanpak vanuit dit Ministerie om de industrie uit te faseren. Hoewel het in theorie dus niet langer mogelijk is om leeuwen skeletten uit te voeren vanuit Zuid-Afrika, is het de vraag of deze handel ook daadwerkelijk gestopt is. De vraag naar leeuwen lichaamsdelen vanuit Azië blijft onverminderd groot dus de vrees is dat veel dieren nu illegaal verscheept worden. Tot de tijd dat de Minister in Zuid-Afrika echte stappen zet om deze industrie te stoppen, blijven veel fokkers intussen doorgaan met de fok van leeuwen. Met regelmaat stuit het NSPCA (de dierenbescherming van Zuid-Afrika) bij inspecties op gruwelijke taferelen. Leeuwen in grote groepen in te kleine hokken, zwaar ondervoede leeuwen die ook nog vaak in zeer onhygiënische leefomstandigheden moeten leven en dode karkassen van leeuwen in vriezers. Wij berichtten hier ook al eerder over.

Lees het hele artikel van National Geographic hier.

Stichting SPOTS was de organisaties die vanuit Nederland actie voerde op dit specifieke onderwerp. Door onze lobby nam de Nederlandse reisbranche (ANVR) richtlijnen aan, waarbij excursies met wilde katten werden afgekeurd. Tot die tijd werden interacties met dieren zoals leeuwen en cheeta’s, bij veel reisorganisaties aangeboden. Internationaal waren (zijn) we betrokken bij de lion coalition; deze organisatie voert druk uit op de Regering van Zuid-Afrika om de fokindustrie van dieren zoals leeuwen, te stoppen. Alsook een einde te maken aan praktijken zoals canned hunting en het uitvoeren van excursies met wilde dieren. Op dit moment voeren wij een actieve lobby in o.a. de politiek op het thema TCM.

Foto: in Zuid-Afrika zijn naar schatting meer dan 200 leeuwen fokkerijen, zoals hier op foto. Copyright: Brent Stirton.