Stampersgat, 5 juni 2024

Het verlies van biodiversiteit geeft de grootste kans op (nieuwe) virusuitbraken zoals de recente COVID-19. Dat stellen onderzoekers in een recent gepubliceerd onderzoek. De onderzoekers stellen dat het verlies van soorten daarbij bijzonder risicovol is. Het verlies aan biodiversiteit wordt gevolgd door klimaatverandering en de introductie van niet-inheemse (invasieve) soorten. De onderzoekers zeggen dat het terugdringen van deze factoren van belang is om de kans op virusuitbraken te verkleinen. De aanpak om biodiversiteitsverlies tegen te gaan, is daarbij dus van essentieel belang.

Meeste virusuitbraken ontstaan bij wilde dieren

De belangstelling voor zoönosen is toegenomen sinds de COVID-pandemie, die volgens sommige onderzoekers afkomstig is van een vleermuis. Deze zou het virus hebben overgedragen aan andere wilde dieren die (illegaal) uit het wild werden gehaald en vervolgens werden verkocht op een wildlife markt in China. De dieren op dit soort markten worden verkocht als voedsel en/of medicijn en vaak is er een overlap tussen deze twee. De vleermuis bijvoorbeeld is een dier dat veelvuldig op dit soort markten wordt aangeboden als voedsel – het eten ervan zou heilzaam zijn tegen allerlei ziektes en aandoeningen. Dit soort markten zijn wereldwijd te vinden.

Virologen waarschuwen al jarenlang voor een pandemie als COVID-19 alsook dat dit niet de laatste keer zal zijn. Diverse virusuitbraken gingen dit virus voor, waarvan SARS, MERS en Ebola de bekendste zijn. Deze virussen (zoönosen) springen over van dieren op mensen. Wetenschappers stellen dat zo’n 75% van de opkomende infectieziekten zoönotisch is. De meerderheid is afkomstig van wilde dieren, zo stellen zij.

(illegale) handel in wilde dieren

Handel in wilde dieren is groot en geeft grote zoönotische risico’s. Zeker illegale handel is een bedreiging voor zowel de wereldgezondheid als de biodiversiteit. Wij roepen dit al jaren en vinden daarom ook dat er veel meer aandacht moet komen voor deze illegale handel in wilde, bedreigde dieren.

Een belangrijke drijver voor de illegale handel in wilde dieren (en planten) komt voort uit de vraag vanuit traditionele medicijnen, TM. In een gedeelte hiervan wordt gewerkt met bedreigde diersoorten omdat deze heilzaam zouden zijn voor allerlei ziektes en kwalen. Zeker traditionele Chinese medicijnen (TCM) staan hierom bekend; denk aan de neushoorn, tijger en schubdier (pangolin) die op grote schaal illegaal gevangen of gedood en verhandeld worden. We zien de laatste jaren ook een verschuiving naar andere dieren; bijvoorbeeld leeuwen en luipaarden als vervanger van de tijger in een gedeelte van TCM. Dit alles leidt tot een toenemende stroperij op vele (dier)soorten wat leidt tot mogelijk uitsterven. Dit zal enorme gevolgen hebben voor de biodiversiteit van de wereld.

Een eerdere publicatie van de Wageningen Universiteit & Research (WUR) stelde ‘grote soorten, zoals grote predatoren, kunnen mede bepalen hoeveel kleinere soorten ergens voorkomen. Terwijl juist die kleinere soorten vaak meer ziekteverwekkers met zich meedragen. We moeten dus inzetten op het behoud van vooral de grotere zoogdiersoorten en het intact houden van de soortendiversiteit in een bepaald gebied‘.

Wij blijven het verbijsterend vinden dat er zoveel aandacht is voor bijvoorbeeld klimaatverandering, de bio industrie en invasieve soorten maar dat belangrijke veroorzakers voor afname van biodiversiteit, zoals illegale handel in wilde dieren, veelal onder de radar blijven.

Met dat in het achterhoofd, zullen wij onverminderd inzetten op onze lobby in o.a. de politiek om hiervoor wel aandacht te krijgen. Daarbij is het van essentieel belang dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een uitspraak doet op het gebruik van wilde, bedreigde dieren in traditionele medicijnen. Zeker omdat de WHO sterk inzet op traditionele medicijnen welke zij ziet als een belangrijke vorm van gezondheidszorg voor een groot deel van de wereldbevolking.

Afbeelding: dieren zoals het luipaard, worden op grote schaal illegaal bejaagd en verhandeld; de vraag vanuit een gedeelte van traditionele medicijnen naar lichaamsdelen van dit dier, is een belangrijke drijver van deze handel. Dit is niet alleen een bedreiging voor diersoorten zelf maar ook voor ons. In een recent onderzoek wordt gesteld dat afname van diersoorten leidt tot een verhoogde kans op virusuitbraken. Copyright foto: Evert Doorn, the Wild Site