Stampersgat, 5 december 2022

Van 14 tot en met 25 november 2022 vond de CITES (CoP 19) plaats in Panama. CITES staat voor Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora. Doel van het CITES-verdrag, waarbij praktisch alle landen van de wereld zijn aangesloten, is voorkomen dat een dier,- of plantensoort in het wild uitsterft of sterk in aantallen daalt door internationale handel.

Blij met de aandacht voor de wilde katten

Voorafgaande aan de conferentie is het als stakeholder mogelijk input te geven aan de EU; dat hebben we als SPOTS gedaan. We werden ook uitgenodigd voor de Nederlandse stakeholdersmeeting op dit onderwerp waarbij we uiteraard ook vertegenwoordigd waren. Vervolgens maakte de Minister van Natuur en Stikstof, waar CITES onder valt, middels een brief aan de Tweede Kamer bekend wat de Nederlandse inzet op CITES zou worden. En daarin werd gelukkig veel aandacht gegeven aan de wilde katten. Meer over de Nederlandse inzet aangaande CITES lees je hier. Vervolgens is het echter de vraag of dit terug gehoord wordt in het EU standpunt tijdens CITES; Nederland is slechts 1 van de 27 EU landen dus ook hier moet onderhandeld worden. We volgden de CITES conferentie daarom op de voet. Onze eindconclusie: we mogen zeker niet ontevreden zijn. De grote katten lijken de aandacht te hebben van de EU en worden daarom ook centraal gesteld tijdens CITES en dat stelt ons gerust. Lees hier de belangrijkste genomen CITES besluiten aangaande ‘onze’ focuskatten.

Politiek belangrijke bepaler tijdens CITES

Kanttekeningen zijn er ook te maken. Zo is CITES een hoogst politiek orgaan waarbij het helaas soms niet gaat over de dieren. CITES kenmerkt zich door onderhandelingen – wat te denken van India die voor het eerst sinds haar toetreding tot CITES in 1976, niet tegenstemde op het voorstel van o.a. Namibië om weer ivoor te mogen verkopen. Duidelijk dat hier een afspraak ligt die alles te maken heeft met de komst van cheeta’s vanuit Namibië naar India. In een radio interview belichtte Simone namens SPOTS die soms zo politiek beladen beslissingen tijdens CITES.

Te weinig aandacht voor traditionele Chinese medicijnen (TCM)

Andere kanttekening is dat er tijdens CITES, weinig specifieke aandacht is voor de rol die traditionele medicijnen, met name traditionele Chinese medicijnen (TCM), spelen bij handel in wilde dieren en planten (in een specifiek gedeelte van traditionele medicijnen worden bedreigde dieren en planten gebruikt). En dat terwijl zoveel dieren juist middels CITES verdragen beschermd moeten worden omdat ze bedreigd worden door de vraag vanuit TCM. Pijnlijk ook om te zien tijdens CITES is dat China geen stappen lijkt te zetten om dieren die zeer gewild zijn in hun TCM, beter te beschermen.

Zo probeerde China het voorstel rondom de pangolins (schubdier) te voorkomen. In het voorstel werd gesproken over een betere controle van de zogenaamde stockpiles (voorraden) in landen zoals China. China stemde tegen het voorstel van de EU om de zeekomkommer beter te beschermen (gelukkig werd het voorstel wel aangenomen). In het voorstel, mede gedaan door de EU om diverse haaiensoorten beter te beschermen, drong China aan op een ‘Working session’ en vroeg Japan om een geheime stemming. China stemde voor het voorstel van Zimbabwe/Namibië om weer ivoor te mogen verkopen. En, last but not least stemden zij ook voor het voorstel van (Swaziland) om hoorn van de neushoorn weer te mogen verkopen. Het ivoor van olifanten, de schubben van pangolins, zeekomkommers, haaienvinnen en de hoorn van neushoorns zijn zeer gewild in TCM wat leidt tot een meedogenloze (illegale) handel in deze dieren. Het toont aan dat China zeker niet van plan is om deze bedreigde dieren niet meer te gebruiken in hun traditionele medicijnen. Ook al leidt dit tot mogelijke uitsterving van diersoorten.

Uitspraak CITES richting Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hard nodig

Hoewel de EU en de VS het probleem van TCM wel op het vizier hebben, wat bemoedigend is, vinden wij het als SPOTS zorgelijk dat CITES zich niet expliciet uitspreekt over traditionele medicijnen waarbij wilde, bedreigde dieren en planten worden gebruikt. Het blijft zo een beetje dweilen met de kraan open: steeds worden dieren en planten die gewild zijn in TCM, beter beschermd. Maar door vaak gebrekkige handhaving blijft de handel ongekend hoog. Het is echt tijd om te gaan naar de bron van alle ellende; het gebruik van wilde bedreigde dieren en planten in traditionele medicijnen. 1 van de dingen die CITES zou kunnen doen, is zich hierover uitspreken bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De EU op haar beurt, zou hiertoe een voorstel kunnen indienen tijdens de CITES conferentie. Maar ja, dat ligt zeer politiek. Dus wordt het onderwerp via vele omwegen geadresseerd wat jaren duurt. En helaas hebben veel dieren (en planten) die tijd niet meer.

Er ligt een CITES resolutie op traditionele medicijnen en die zal, zoveel werd ons duidelijk tijdens deze conferentie, wellicht herzien worden. Hier zien wij dus kansen en daarmee gaan we als SPOTS verder aan de slag.

Lees hier meer over genomen CITES besluiten die van belang zijn voor ‘onze’ katten.

Afbeelding: op de dag dat CITES begon, 15 november 2022, werd wederom een cheeta welp inbeslaggenomen in Somaliland. Daar worden op dit moment tientallen cheeta’s opgevangen die veelal bestemd waren voor het Midden-Oosten. Daar zijn ze geliefd als huisdier. Door deze vraag dreigt de populatie cheeta’s in de Hoorn van Afrika uit te sterven. Het Midden-Oosten ontkent deze handel echter en probeert tijdens CITES, betere bescherming op dit punt te blokkeren. Copyright foto: Cheetah Conservation Fund.