Stampersgat, 9 februari 2024

‘Ik ben een leeuwenboer. Niemand neemt mijn leeuwen af’. Hiermee begint een artikel waarbij een leeuwenfokker uit Zuid-Afrika aan het woord komt. Dit land is berucht om zijn fokindustrie van o.a. leeuwen; inmiddels leven er in dit land zo’n 10.000 gefokte leeuwen. Een drievoud van leeuwen levend in het wild in dit land.

Het leven van een gefokte leeuw

De gefokte leeuwen worden van geboorte tot aan hun dood op haast fabrieksmatige wijze geëxploiteerd. De welpjes worden al op jonge leeftijd (vaak al na enkele dagen) van hun moeder verwijderd. Dit is volstrekt onnatuurlijk want normaliter blijven moeder en welp zo’n anderhalf jaar bij elkaar. Deze scheiding is traumatisch voor beiden maar nodig voor het verdienmodel. Betalende vrijwilligers kunnen dan namelijk voor het volstrekt hulpeloze welpje zorgen; hiervoor betalen ze al snel zo’n EUR 500,- per week. Een bijkomstig voordeel is ook dat door de scheiding, de moeder weer krols wordt en dus nieuwe welpjes zal voortbrengen. Er is immers altijd een continue stroom van jonge dieren nodig in deze industrie.

Als de leeuwen enkele maanden oud zijn, worden ze veelal te gevaarlijk voor direct, hands-on, contact. Ze worden dan ingezet in toeristische attracties zoals het wandelen met leeuwen. Als de leeuw zo’n drie jaar oud is, en te gevaarlijk is geworden voor dit soort interacties, gaat het dier veelal terug naar de fokker. En is het wachten op een jager die het dier afschiet in een zogenaamde canned hunt. Als sluitstuk wordt het skelet van de leeuw verkocht aan handelaren in Azië waar het dier gewild is in traditionele Chinese medicijnen (TCM), als vervanger van de tijger. 

Deze industrie kon jaren blijven bestaan maar kwam meer en meer onder vuur te liggen. Natuur,- en dierenorganisaties (waaronder SPOTS) voerden campagne tegen deze industrie. En uiteindelijk leidde dit er in 2021 toe dat de verantwoordelijke Minister in Zuid-Afrika aangaf te stoppen met de hele industrie. Wat concreet betekent dat er een einde komt aan het fokken van leeuwen, de inzet van deze dieren in toerisme en een definitieve stop op de export van leeuwenbotten. Een uitfaseringsplan moet leiden tot het verdwijnen van de vele fokkerijen en middels nieuwe wetgeving wordt het openen van nieuwe fokkerijen, onmogelijk gemaakt.

Leeuwenfokkers ‘not amused’

Uiteraard zijn de leeuwenfokkers niet blij met de stop op hun verdienmodel. De Minister werkt aan een uitfaseringsmodel waarbij de fokkers ook gevraagd wordt om, tegen een financiële vergoeding, een vrijwillige stop van hun bedrijf te overwegen.  Maar menig fokker geeft aan hier niet aan te willen meewerken. Hun koepelorganisatie, de South African Predator Association (SAPA) zegt zich klaar te maken voor een juridische confrontatie met het verantwoordelijke Ministerie. De pijn lijkt hem vooral te zitten in het feit dat de fokkers niet langer toestemming hebben de skeletten en andere lichaamsdelen van gefokte leeuwen te verkopen.

Leeuwenskeletten voor de Aziatische markt

Lange tijd exporteerden Zuid-Afrikaanse fokkers leeuwenskeletten naar Azië. Daar is een vraag naar lichaamsdelen, zoals botten, van leeuwen die verwerkt worden in traditionele Chinese medicijnen (TCM). In 2019 kwam het Hooggerechtshof in Zuid-Afrika tot de conclusie dat dit soort exportquota ongrondwettig was, omdat er geen rekening werd gehouden met het welzijn van leeuwen. In sommige gevallen werden leeuwen alleen gefokt voor hun skelet en dat zorgde voor enorme misstanden. Sinds dat jaar geeft het Ministerie geen toestemming meer voor deze export. En daar zijn de fokkers het niet mee eens.

In het artikel wordt gesteld dat het juridische team van SAPA een brief heeft gestuurd naar de Minister waarin ze haar 15 dagen de tijd geven om voor 2024 een quotum voor leeuwenbotten en derivaten uit te vaardigen. De brief eist ook een quotum voor de periode 2019 tot 2023 voor botten en andere lichaamsdelen uit een ‘wettige’ voorraad ‘die niet onder de quota voor 2024 valt’.

Een motivatie van SAPA voor deze export is dat de vraag naar lichaamsdelen van leeuwen er nu eenmaal is. Door gefokte leeuwen te gebruiken, zou de stroperij op wilde leeuwen afnemen. Dit is een argument dat door vele organisaties wordt tegengesproken. Een levend bewijs is de tijger. Er zijn vele fokcentra voor tijgers in o.a. Azië en desondanks is de stroperij op wilde tijgers nog onverminderd hoog. Gedreven door de vraag komende uit TCM; veel gebruikers hechten meer waarde aan lichaamsdelen van wilde dieren waardoor de stroperij op wilde dieren nog altijd groot is.

En nu?

Duidelijk is dat de leeuwenfokkers niet zonder slag of stoot zullen meewerken aan de uitfasering van deze industrie. Wellicht is het ze te doen om een betere financiële tegemoetkoming en hopen ze middels dreigementen het Ministerie zo ver te krijgen. Het verantwoordelijke Ministerie zal op eieren moeten lopen om geen fouten te maken; tot dusverre heeft ze ook altijd voor een zeer voorzichtige aanpak gekozen. Een te snelle aanpak zou fouten kunnen geven en die zouden weer gebruikt kunnen worden in een eventuele rechtszaak.

Als SPOTS zijn wij jarenlang actief geweest op het onderwerp ‘knuffelfarms en canned hunting’. Mede door onze lobby kwam er een einde aan excursies waarbij wilde katachtigen ingezet werden.  Op dit moment voeren wij een lobby in de politiek op het onderwerp TCM. Als iets duidelijk wordt in de uitspraken van de leeuwenfokkers uit Zuid-Afrika, is het wel dat veel dieren hun leven niet veilig zijn omdat ze gewild zijn in TCM. Wij vinden dat Nederland en de EU moeten aandringen bij o.a. de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) die sterk inzet op traditionele medicijnen, dat het gebruik van wilde, bedreigde dieren in dit soort medicijnen, niet geaccepteerd wordt. Het is te zot voor woorden dat wilde dieren zoals leeuwen en tijgers, gefokt worden voor deze onzinnige vraag. Dit is moreel verwerpelijk voor de dieren in kwestie maar heeft ook enorme consequenties voor de dieren levend in het wild. Menig onderzoek maakt duidelijk dat deze legale handel vaak gebruikt wordt voor het witwassen van illegale handel.

Uiteraard blijven wij de situatie in Zuid-Afrika dus volgen en zullen wij, indien nodig, weer in actie komen.

Lees het hele artikel hier.