Stampersgat, 26 juni 2020
 
De handel in levende wilde en bedreigde dieren van Zuid-Afrika naar China is oncontroleerbaar, ondanks een internationaal vergunningsstelsel. Uit onderzoek in de periode van 2015 tot en met 2019 naar de exportvergunningen van onder meer 5035 beesten blijkt dat de voorwaarden veelal niet worden nageleefd, waardoor de uitvoer illegaal is. Het betreft handel in onder andere leeuwen, giraffen, olifanten, neushoorns, cheeta’s en chimpansees.

Beschermde dieren, soms ook illegaal in het wild gevangen, belanden niet in Chinese dierentuinen, maar vooral in attractieparken, circussen, laboratoria of in het restaurant. Een klein deel bereikt de opgegeven bestemming en voldoet aan de internationale vergunningsvoorwaarden van Cites, de verdragsorganisatie tussen veel landen die de handel in bedreigde diersoorten strikt moet reguleren. De praktijk blijkt weerbarstiger.

Zo kreeg Jinan Wildlife World in de gelijknamige Chinese stad, dat zich afficheert als de grootste dierentuin van het land, maar liefst 250 wilde giraffen uit Zuid-Afrika, zo blijkt uit de papieren. Na onderzoek ter plaatse zijn er maar zestien langnekken te traceren in het dierenpark. De rest is onvindbaar.

Het onderzoek is de afgelopen jaren gedaan door Ban Animal Trading (BAN), dat zich keert tegen de handel in wilde dieren en de EMS Foundation, die bedreigde diersoorten beschermt en het dierenwelzijn bevordert. Het resulteerde in het onlangs gepubliceerde rapport ‘Breaking point’.  In totaal ging het om 32 verschillende diersoorten die de afgelopen jaren werden verhandeld, waarbij vijftien Zuid-Afrikaanse fokboerderijen als exporteurs betrokken waren en 31 met name Chinese importeurs. 

Diersoorten die het meest in hun voortbestaan worden bedreigd, zoals neushoorns en schubdieren, staan op de Appendix I lijst van Cites. Deze dieren mogen alleen verkocht worden voor niet-commerciële doeleinden, moeten in gevangenschap zijn geboren en mogen vrijwel uitsluitend voor fokdoeleinden worden gebruikt. Er moet een importvergunning zijn afgegeven voor dit doel van bijvoorbeeld China, voordat Zuid-Afrika een exportvergunning kan goedkeuren.

Op Appendix II, staan diersoorten, zoals leeuwen, luipaarden, giraffen, olifanten en chimpansees. Hiervan is de handel door individuele landen aan banden gelegd om ze te beschermen, ook al worden die soorten niet meteen met uitsterven bedreigd. Het risico op uitsterven is wel aanwezig. 

In China zijn alleen al meer dan 16.000 commerciële parken die zich dierentuin noemen, maar hoofdzakelijk attractieparken zijn waar dieren in betonnen kleine kooien worden gehouden en kunstjes moeten doen, zoals in circussen. Volgens het rapport van EMS en BAN leven veel wilde dieren onder erbarmelijke omstandigheden en worden met regelmaat mishandeld in die Chinese pretparken.

Het rapport is gelardeerd met foto’s van leeuwen in veel te krappe stenen kooien, olifanten die op twee voor- of achterpoten moeten marcheren, chimpansees die in een aquarium met betonnen bomen moeten overleven, aapjes die in minuscule ijzeren kooien zitten en giraffen die leven in benauwde ruimtes met geschilderde bomen op de muren zonder ooit daglicht te zien.

Dierenwelzijn staat soms nog wel als doelstelling op papier, maar de praktijk, zo tonen vele foto’s in het rapport, is een totaal andere. Bovendien mogen volgens de vergunningen die in Zuid-Afrika worden afgegeven en volgens de regels van Cites, dit soort wilde dieren helemaal niet worden verkocht aan deze Chinese attractieparken. De eindbestemming op de vergunningaanvraag klopt in de regel niet. Uit het onderzoek bleek dat diverse keren de afleverlocatie in een Chinese stad in een wijk met glanzende kantoorgebouwen was. “Het is allemaal pure fictie”, zo valt te lezen. Vervolgens is niet meer te achterhalen waar de dieren bleven en dat is in strijd met de vergunningsregels.

Het zijn ook criminele netwerken, die illegaal dieren smokkelen, en van het vergunningstelsel misbruik maken om hun lucratieve handel mogelijk te maken. Zo worden bijvoorbeeld bedreigde diersoorten op de Appendix I lijst als Appendix II gelabeld. Legaal en illegaal loopt dwars door elkaar heen. Het hele internationale vergunningensysteem onder Cites is, volgens de onderzoekende organisaties, een grote gatenkaas, waar grof geld aan wordt verdiend. Zo worden in het wild gevangen olifanten, leeuwen en chimpansees geoormerkt als geboren op fokboerderijen in Zuid-Afrika, waardoor ze verhandeld kunnen worden. Dit is illegaal, maar het gebeurt op grote schaal en BAN en EMS vonden daar ook de bewijzen voor in China en Zuid-Afrika. 

Omdat controle niet of nauwelijks bestaat komen Zuid-Afrikaanse fokboeren, schimmige dierenhandelaren en commerciële exploitanten in China ermee weg. Uit het onderzoek Breaking Point blijkt dat de meeste exportvergunningen die onder de loep zijn genomen “in strijd zijn met het Cites-verdrag, omdat niet aan de strenge voorwaarden voor de handel in wilde dieren wordt voldaan.”

Zo zijn er in de onderzochte periode 180 leeuwen verkocht aan China. “Een alarmerend hoog aantal vergunningen is door Zuid-Afrika afgegeven”, waarschuwt Breaking Point. In heel Afrika leven nog slechts 23.000 leeuwen in het wild.

Na uitgebreid onderzoek bleken ongeveer negentig leeuwen in dierentuinen te zijn beland, waaronder attractieparken. De andere helft kwam in handen van louche handelaren. Het vermoeden bestaat dat die leeuwen zijn geslacht om van de botten traditionele Chinese medicijnen te maken. Het skelet wordt ook regelmatig in een container met wijn gedaan, om er zo leeuwenwijn van te maken en duur te verkopen omdat Chinezen daar een krachtige potentie en medicinale waarde aan toekennen. Het vlees van die leeuwen gaat in de pan om te worden verorberd.

China heeft eind mei hoge straffen ingesteld voor de illegale jacht op wilde dieren en de handel er in. Aanleiding is de uitbraak van de coronapandemie, die in Wuhan begon op een markt waar levende wilde dieren voor consumptie werden verhandeld. Het vermoeden bestaat dat het Covid-19 virus is overgesprongen van vleermuizen op Afrikaanse schubdieren, die op de Appendix I lijst staan, naar de mens. 

Verschillende dierenbeschermingsorganisaties, waaronder SPOTS, waarschuwen dat veel meer gevaarlijke virussen de mens zullen bereiken als de handel in levende wilde exotische dieren niet echt wordt gestopt. Zij richten hun kritiek op Cites, de organisatie van het internationale verdrag dat de bedreigde soorten in flora en fauna moet beschermen en de handel reguleren. Uit onderzoek zou blijken dat Cites niet meer is dan een paarse krokodil, die veel bureaucratie veroorzaakt, maar nauwelijks effectief is. De organisaties pleiten dan ook voor een nieuw verdrag dat de handel in de wilde levende dieren definitief verbiedt. 

Lees hier het volledige artikel.