Stampersgat, 11 februari 2023

Op 30 december 2022, bijna twee jaar na de eerste aankondiging dat de Chinese regering haar Wildlife Protection Law (WPL) zou herzien in de nasleep van de COVID-19 pandemie, heeft het Nationale Volkscongres van de Volksrepubliek China de gewijzigde wet in zijn definitieve vorm aangenomen. De oorsprong van COVID-19 ligt op een wildlife markt in China (Wuhan) waar wilde dieren werden verkocht als consumptie en/of medicijn. De pangolin (schubdier) en vleermuis worden nog steeds gelinkt als mogelijke gastheren van het virus dat de wereld zo’n 2 jaar lang in zijn grip hield.

De nieuwe wet lijkt nog steeds openingen te bieden voor gebruik van wilde dieren in traditionele Chinese medicijnen (TCM)

De aangepaste WPL laat een aantal positieve veranderingen zien. Zo zal China bijvoorbeeld de consumptie van wilde dieren als voedsel blijven verbieden, de lijsten van beschermde soorten worden tussentijds geëvalueerd en indien nodig aangepast (nu was dat om de 5 jaar) en er wordt meer ingezet op bescherming van gebieden. Hierbij wil China meer samenwerken met buurlanden om natuurcorridors uit te breiden en criminaliteit aan te pakken. Ook wil men de straffen op overtreders, bijvoorbeeld handelaren in bedreigde dieren, harder aanpakken. Maar het Environmental Investigation Agency (EIA) stelt dat ze ook een parallelle agenda ziet. Zoals een toename van de goedkeuring om wilde dieren te fokken en te ‘gebruiken’. Ook lijkt het erop dat wilde dieren nog steeds als ‘medicijn’ kunnen worden gebruikt. De vraag naar onderdelen en afgeleiden van schubdieren en Aziatische grote katachtigen zoals tijgers, luipaarden en sneeuwluipaarden in traditionele Chinese medicijnen (TCM) is 1 van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van deze soorten in het wild. Dus is dit een zorgelijke constatering.

Fokprogramma’s bieden juist openingen voor (illegale) handel

Juist bij de fok van dieren ontstaan loopholes, dat heeft het verleden al laten zien. De pangolin bijvoorbeeld is een dier dat bijna niet te fokken is, toch wordt het dier nog massaal verwerkt in traditionele Chinese medicijnen (TCM). De vraag is zo groot dat het dier erdoor dreigt uit te sterven. De Chinese Overheid stelt bij vragen dat het hier gaat om partijen inbeslagnames en/of om gefokte dieren. Dat valt helaas niet te controleren. Tijdens het recente CITES overleg november jl., waarbij praktisch alle landen van de wereld bij elkaar komen om te praten over handel in wilde, bedreigde dieren en planten, gaf China duidelijk aan niet mee te willen gaan in strengere regulering van binnenlandse markten voor bijvoorbeeld de pangolin. We berichtten daar eerder al over.

Vaak wordt gesteld dat de vraag naar wilde dieren in ‘medicijnen’ er nu eenmaal is. En dat daarom ingezet moet worden op fokprogramma’s om zo aan voorraad te komen. De wilde dieren zouden daarmee bespaard blijven voor stroperij. In de praktijk lijkt niets minder waar. Zo zijn er in China enorm veel fokcentra voor tijgers, een dier dat van oudsher geliefd is in TCM. Waar wilde tijgers zich enigszins hebben hersteld, was dat in landen als India en Nepal. Toch zijn tijgers hier nog met regelmaat doelwit van stropers en illegale handel, waarbij China het belangrijkste bestemmingsland is voor hun onderdelen en afgeleide producten. Met andere woorden: het lijkt er juist op dat de legale handel middels fokprogramma’s een parallelle illegale handel stimuleert. Zeker omdat mensen aan ‘wilde’ dieren meer heilzame krachten toedichten.

Grote onduidelijkheid over beheer van niet inheemse wilde dieren

Een andere grotere dubbelzinnigheid die de herziene wet met zich meebrengt, is de bescherming die wordt geboden aan dieren die niet inheems zijn in China. De wet bepaalt momenteel dat de lijst van wilde dieren onder de strengste CITES-bescherming (bijlage I) zou worden beheerd als soort onder speciale staatsbescherming, het hoogste beschermingsniveau in China, onder voorbehoud van beoordeling en goedkeuring door het Department of Wildlife Protection and Management onder de Staatsraad.

De gewijzigde WPL vermeldt alleen dat dergelijke soorten zouden worden beheerd, onder voorbehoud van genoemde herziening en goedkeuring, volgens de relevante voorschriften, maar zonder een duidelijk beschermingsniveau aan te wijzen. Zo is de veiligheid van sterk verhandelde soorten zoals Afrikaanse schubdieren, neushoorns, saiga en andere onzekerder geworden. Allemaal dieren die zeer gewild zijn in traditionele Chinese medicijnen (TCM).

Onduidelijkheid over gebruik van wilde dieren in traditionele Chinese medicijnen (TCM)

Dubbelzinnigheid en een alarmerend gebrek aan duidelijke definities is een andere valkuil in de aangepaste wet, zo stelt EIA. Hoewel het amendement een verruimd voedselverbod heeft aangenomen om alle terrestrische wilde dieren te beschermen, wordt niet duidelijk gemaakt of het verbod van toepassing is op in gevangenschap gefokte populaties van beschermde soorten, noch wordt uitgelegd wat telt als “voedsel”. Cultureel gezien is er geen duidelijke scheiding tussen voedsel en traditionele Chinese geneeskunde. Producten zoals tijgerbottenwijn worden meestal op de markt gebracht als een gezondheidssupplement, niet als medicijn of voedsel, dus wat is de exacte implicatie van dit verbod?

EIA geeft aan bezorgd te zijn omdat het erop lijkt dat het fokken en gebruik van in gevangenschap gehouden bedreigde diersoorten gehandhaafd blijft, zelfs van soorten die het hoogste beschermingsniveau genieten zoals tijgers. De vrijstellingen in de WPL vóór de herziening blijven stevig van kracht, waardoor bedreigde dieren zoals tijgers, luipaarden en schubdieren kunnen worden gefokt, verhandeld en gebruikt kunnen worden voor wetenschappelijk onderzoek, openbare tentoonstellingen en shows, bescherming van culturele relikwieën of andere ongedefinieerde bijzondere omstandigheden en uiteraard voor geneeskunde (TCM).

De vraag naar onderdelen en afgeleiden van schubdieren en Aziatische grote katachtigen zoals tijgers, luipaarden en sneeuwluipaarden in TCM is 1 van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang van deze soorten in het wild.

Lees het hele artikel hier.

Afbeelding: luipaarden worden meer en meer gebruikt in traditionele Chinese medicijnen (TCM). Het dier wordt gebruikt als vervanging van de tijger. Het lijkt erop dat in de aangepaste wet wilde dieren nog steeds als ingrediënt gebruikt kunnen worden. Copyright foto: MER.